Mitolojide Gılgamış - Gılgamış Kimdir - Mitolojide Gılgamış Kimdir
Mitolojide Gılgamış - Gılgamış Kimdir - Mitolojide Gılgamış Kimdir
Gılgamış (Gilgames) Mezopotamya'da yaşayıp hüküm sürdüğüne inanılan efsanevi Uruk kralının adı olup Eski Çağ Mezopotamya edebiyatının en iyi bilinen eserlerinden Gılgamış Destanı'nın baş kahramanıdır. Destanın daha eski olan Sümerce metinlerinde adı Bilgameš olarak geçer. Üçüncü Ur Hanedanı (yaklaşık M.Ö. 2100-2000) zamanına ait Sümerce metinlerde Gılgamış birbirinden ayrı bir kaç hikayenin kahramanı olarak görülürken Eski Babil dönemi (yaklaşık M.Ö. 1900-1600) ve sonrasında bu metinler bir araya getirilerek günümüzde daha yaygın olarak bilinen Gılgamış Destanı oluşturulmuştur. Bu destanda Gılgamış'ın anne ve babası tanrıça Ninsun ve bir diğer efsanevi Uruk kralı Lugalbanda'dır. Dolayısıyla Gılgamış yarı tanrıdır ve insanüstü bir güce sahiptir. Güçlü Gılgamış Uruk kenti erkeklerinin de kendisi gibi soluksuz çalışmasını isteyince kentin kadınları erkekleri kendilerine vakit ayırabilsin diye tanrıça Aruru'ya ve diğer tanrılara yakarır ve onlar da Gılgamış'a rakip olacak ve onu oyalayacak vahşi ve güçlü Enkidu'yu yaratırlar. Gılgamış Enkidu ile arkadaş olur ve birlikte maceralara atılır ancak Enkidu bir gün ölür. Enkidu'nun ölümü Gılgamış'ı tam anlamıyla yıkmıştır ve kendinin de yarı insan olması nedeniyle bir gün öleceğini düşünerek ölümsüzlüğü aramaya koyulur. Onu asıl meşhur eden de bu ölümsüzlük arayışıdır ki bu sirada Utnapistim denizin dibinden ölümsüzlük otunu çıkarmasının ardından gelen türlü maceralardan sonra destanın sonunda gerçek ölümsüzlüğün adının gelecek kuşaklar tarafından anılması olduğunu anlayacaktır.
Me-Turan'da (Tell Haddad höyüğü) bulunan Sümerce bir tablet Gılgamış'ın ölümünü anlatır. Tanrılar tarafından ölümsüzlük isteği reddedilen Gılgamış öldüğünde Uruk halkı geçici olarak Fırat nehrinin yatağını değiştirip ölen krallarını nehir yatağına inşa edilen bir mezara gömerler. 2003 yılında bir arkeloji kazısında bulunan yapının bu mezar olabileceği iddia edilmiştir.
Gılgamış'ın tarihi bir karakter olup olmadiğı halen tartışma konusudur. Gılgamış ismi Sümer Kral Listesi'nde tufan sonrası dönemde Uruk şehrinin beşinci kralı olarak görülür ve 126 yıl hüküm sürdüğü yazılıdır. Ayrıca Gılgamış öncesindeki kralların hüküm sureleride binlerce yıl gibi fantastik rakamlardır. Uzmanlar arasındaki genel kanı Sumer Kral Listesi'nin Üçüncü Ur Hanedanı zamanında (yaklaşık M.Ö. 2100-2000) yazıldıgıdır ve henüz bundan önceki dönemlere ait dökümanlarda Gılgamış ismine rastlanmamıştır.
__________________
Gökkuşağı
|