Tekil Mesaj gösterimi
Alt 23.12.09, 05:21   #1
Kullanıcı Profili
Renklerin Dansı
S.Moderators
 
Renklerin Dansı - ait Kullanıcı Resmi (Avatar)
Tualim.NetRenklerin Dansı
Kullanıcı Bilgileri
Üyelik tarihi: May 2009
Üye No: 27
Mesajlar: 3.656
Konular: 2075
Standart Baskı Teknikleri - Elek Baskı (İpek Baskı)

Baskı Teknikleri - Elek Baskı (İpek Baskı)



Serigrafi Baskı Teknigi İpek Baskı - Şablon Baskı - Elek Baskı diye de anılan serigrafi, tekstil sanayiinde, grafik sanatlarda ve baskı resim çalışmalarında yaygın olarak kullanılan bir baskı teknigidir. Bu teknikte; metal ya da ahşap çerçeveye gerilmiş ipek, plastik veya metal dokumadan oluşan elek şeklindeki kalıp üzerinde baskı yapılacak yerler açık bırakılıp diger yerler maskeleme, boyama ya da fotomekanik yöntemlerle kapatılır. Sonra bu elegin içine konulan baskı boyası (mürekkep) , bir sıyırıcı (rakle) ile sıyrılarak açık kalan yerlerden kagıt, cam, kumaş, vb. malzemeler üzerine geçirilir.

Çok eskiden Çin ve Japonya’ da görülen elek baskı, insan saçından yapılmış dokumalara kagıttan kesilmiş motifler yapıştırılarak elde edilen kalıla yapılıyordu. Bu düşünceden hareketle sonraları çok ince ipekten dokunmuş elekler yapıldı. 19. yüzyıl sonlarında Amerika Birleşik Devletleri’ nde “Silk- Screen Process” adıyla kullanıldı. 1920’ den sonra da Avrupa’ da yaygınlaştı. Daha sonraları gelişerek özellikle ofset ve tiponun uygulanamadıgı malzemeler (tahta, cam, v.b.) üzerine de uygulanır hale geldi. Bugün ise tekstil sanayii dışında özellikle az sayıda baskılar için olanaklar sınırlı olsa bile kolaylıkla uygulanabilen bir tekniktir.

Serigrafi Baskı Gereçleri

Grafik sanatlarda ve baskı resim çalışmalarında sıkça kullanılan serigrafi teknigi için gerekli olan araç- gereçleritanımanın, uygulamadaki sorunları en aza indirmek açısından önemi büyüktür.
Gazeler (Elek dokumalar): Konuşma dilinde genellikle “ipek” olarak isimlendirilen gazeleri üç grupta incelemek mümkündür.

1- İpek dokuma: Tabii ipegin en iyi kalitesinden yapılır. Emilsiyonu daha kolay tutar. Esnektir. Çok fazla germe olanagı oldugundan küçük ve orta boy baskılarda sıkça kullanılır.

2- Sentetik dokuma: Plastik maddeden yapılan bu dokumanın mürekkep geçirgenligi fazladır ve kimyasal maddelere karşı çok dayanıklıdır. Uzun süre kullanılabilir. Emilsiyon kolay temizlenir. Sentetik dokumalar: Polyester (Terylen, Perlon) ve Polyamid (Naylon, Perlon) olarak ikiye ayrılır. Polyamid’ lerin esnekligi fazladır, dayanıklıdır, agır şartlarda kullanılabilir. Dogru olarak gerilmiş naylon dokumalarla en kesin kenar çizgileri bile elde edilebilir.

3- Metal dokuma: Broz ve paslanmaz çelik tellerden dokunur. Esnekligi çok azdır. Çabuk gevşer, kolay bükülür ve kırılır. Trikromi baskıya çok uygundur.

Dokumalardaki iplik kalınlıgı ve iplik sayısı mürekkep geçirgenligi açısından önemlidir. İplik sayısı, cm2’ deki ipligi belirtir. İplik kalınlıgı ise dokumanın kuvvetini belirler. İnce (Small), orta kalın (Medium), kalın (Thick) ve Çok Kalın (Heavy Duty) olmak üzere uluslararası standartlara uygun dört ayrı iplik kalınlıgı vardır.Dokuma ipliklerinin kalınlıgı arttıkça ilmekler arasındaki açıklık ve boş elek yüzeyi azalır. Genellikle elek dokumalar, baskısı yapılacak işe uygun iplik sayısına göre seçilir. Örnegin, tramlı bir resim için 180- 200’ lükdokuma, ince yazılı bir baskı için 130- 140’ lık bir dokuma, testil üzerine baskı yapılacagında ise 40- 50’ lik bir dokuma seçilmelidir.

Çerçeveler

Dokumalar, ahşap ya da metal bir çerçeveye gerildikten sonra kullanılabilir. Ahşap çerçeve, nem,sıcaklık ve ipek germelerinde deforme olmasına karşın en çok kullanılan çerçevedir. Hafiftir, hazırlanması kolay ve ekonomikir.

Genellikle çam tahtasından olanlar tercih edilir. Çerçeve kalınlıgı, elegin büyüklügüne göre 5x5 cm veya 8x8 cm olabilir. Nem ve ısıdan fazla etkilenmemesi için çerçevenin önceden boyanmasında yarar vardır.

Metal çerçeveler, 40x40x2 mmboyutlarındaki alüminyum ya da galvanizli demir borulardan yapılır. Eger çerçeve paslanırsa dokuma zarar görür. Metal çerçevelerde dokumanın iyi yapışması için çok düzgün olan yüzeyin pürüzlendirilmesi gerekir.

Rakleler (sıyırıcılar)

Rakle, elek üzerindeki boyanın şablon deliklerden baskı yapılacak yüzeye geçmesini saglayan sıyırıcıdır. Rakleler, degişik profillerde kesilmiş kauçuklardır. Agaç, çam ve çelik olanları da vardır. Kauçuk ve lastik rakleler, tahta veya alüminyum tutuculara takılarak kullanılır. Baskı yapılacak malzemenin cinsine, şekline, kullanılan mürekkebe,mürekkebin yüzeye yayılma derecesine ve baskı motifinin özelligine göre rakle seçilmelidir. Kalın bir mürekkep tabakası isteniyorsa köşeleri yuvarlaılmış rakle kullanılmalıdır. Fakat fazla mürekkep, baskı kenarlarını bozabilir. Kagıt, karton ve benzeri malzeme üzerine yazı veya tramlı bir resim basılacaksa köşeleri dik açılı olan rakle tercih edilmelidir. Boyayı çok fazla emen tekstil türü malzemeler için ucu tamamen yuvarlatılmış rakleler kullanılır. Cam, metal ve seramik gibi yüzeyler ya da silindirik malzemeler üzerine yapılır.

Şablon Hazırlama Gereçleri

Elekte mürekkebin geçmesi istenen yerler boş bırakılıp diger yerlerin bazı maddelerle kapatılması gerekir. Bu işlem ya elle hazırlanmış ve ipege yapıştırılmış şablonlarla ya da fotomekanik kopyalama yönteminde kullanılan ışıga hassas şablon emülsiyonlarıyla yapılır.

Emülsiyon, 1/10 oranında “hassaslaştırıcı” ile iyice karıştırıldıktan ve mümkünse bir süre bekletildikten (30-40 dakika) sonra ipege sürülmelidir. Hassaslandırıcı karışmış emülsiyon, uygun şartlarda bir hafta kadar saklanabilir. Kurumamış emülsiyon ışıktan etkilenmez.

Emülsiyon sürülmüş ve pozlanmış ipekte sonradan kullanılmak için kapatılması gereken yerler ve çerçeve kenarlarındaki boşluklar için şablon kapatıcılar da bulunmaktadır. Suda çözülebilen bu kapatıcılar, gerektigi zaman kolayca sökülebilir.

Serigrafi Baskı Mürekkepleri

Serigrafi baskılar için her türlü boya kullanılabilir. Önemli olan baskı yapılacak yüzeye ve baskı konusuna uygun boyayı seçmektir. Ayrıca bu boyanın ipek dokusuna ve rakle yapısına uygun kıvamda (incelikte) olması gerekir. Naylon dokumalar, baskı mürekkebindeki asit ve alkalilere karşı dayanıklıdır. İpek dokumalar ise alkalilere karşı hassastır.

Baskılarda iyi sonuç alabilmek için mürekkeplerin kum ve diger pisliklerden, bekletilmiş boyaların üzerinde oluşan kabuklardan arındırılmış olması gerekir. Bu nedenle baskı mürekkepleri kullanılmadan önce ince gözenekli bir tülbentten süzülmelidir. Boyadaki pislik ipegin yırtılmasına, baskıda istenmeyen izlerin oluşmasına neden olabilir.

Eger baskılarda ince boya tabakası isteniyorsa, sık dokumalı bir ipek ve inceltilmiş boya kullanılmalıdır. Buna baglı olarak rakle hareketi hafif olmalıdır. Tramlı baskılarda keskin kontur elde edebilmek için kalın mürekkep, yüzey baskılarda ise ince mürekkep kullanılmalıdır. Boyanın ipek gözeneklerini tıkamaması için uzun süre bekletilmemesi, eger zorunlu beklenilecekse mutlaka silinmesi gerekir. Elek dokuması kaba, Şablon kalınlıgı fazla ise kalın mürekkep tercih edilmelidir.

Çeşitli boya fabrikalarınca üretilen serigrafi mürekkepleri, baskı yapılacak yüzeye göre farklılıklar gösterdigi gibi, parlak ve mat olarak da ayrı özellikler taşırlar.

Örnegin DYO’ nun “Se” serisi serigrafi mürekkepleri, plastik, suni deri, pleksiglas, asetat, çıkartma kagıdı, metal, cam, kagıt ve karton üzerine uygulanabilirken; özellikle ambalaj sanayiinde çokça kullanılan polietilenüzerine önceden baskı yüzeyi hazırlanarak “Sc” serisi mürekkepler kullanılmaktadır. Polietilenlerin yüzeyi bütengaz alevi ile daglamak ya da elektrikle bombardımanlamak suretiyle baskıya hazırlanır.

Serigrafi mürekkepleri elek dokumalarına göre seçilmeli, örnegin; tekstil mürekkepleri ve parlak mürekkepler, 100’ lükten küçük dokumalarda, mat mürekkepler, trikromik mürekkepler ve plastik üzerine baskı yapılan mürekkepler 100’lükten büyük dokumalarda tercih edilmelidir.

Fabrikalar, boyalarının özelliklerini, kullanım yerlerini ve dikkat edilmesi gereken konuları açıklayan broşürler verebilirler. Ayrıca boyalar konusunda daha ayrıntılı bilgiler için boya fabrikalarının teknik servislerine başvurmakta yarar vardır.

İncelticiler, Geciktiriciler, Hızlandırıcılar

Serigrafi mürekkebinin yapışkanlıgını (viskozitesini) düşürmek için yeteri kadar inceltilmesi gerekir. Bu inceltme, mürekkebin ipek gözeneklerinden kolay geçmesini ve elegin baskı yüzeyinden kolay ayrılmasını saglar. İnceltici tiner her boya serisine göre degişebilir. Terebentin, Boya inceltmede sıkça kullanılan bir maddedir. Selülozik boyanın Selülozik inceltici ile, sentetik boyanın sentetik inceltici ile inceltilecegi unutulmamalıdır.

Geciktirici tiner, mürekkebin yüzey üzerindeki kuruma süresini geciktirir. Çogunlukla yaz aylarında kuruma süresini uzatmak için kullanılır.
Hızlandırıcı tiner, boyanın kurumasını hızlandırır. Özellikle beklemeden birkaç renk baskı yapılacaksa, boyaya yeteri kadar hızlandırıcı katılmasında yarar vardır. Bu tiner de genellikle kış aylarındaki baskılarda tercih edilir.

Temizleyiciler

Baskı sonrası ipekte kalan artık boyalar, boyanın özelligine uygun temizleyicilerle temizlenir. Temizleme işi, ipegin uzun süre kullanılabilmesi için çok titiz ve aceleye getirilmeden yapılmalıdır. Selülozik boyalar, selülozik tinerle, sentetik ya da yarı sentetik boyalar ise sentetik tiner veya terebentinle temizlenir. Sentetik boyalar için (saglık yönünden ve ekonomikligi nedeniyle) gazyagı da iyi bir temizleyicidir.

Boyaların temizlenmesi işinde; içinde ipegi yırtacak artık madde olmayan üstübü (iplik artıkları), bez ya da pamuk kullanılabilir. İpegin başka işlerde de kullanılabilmesi için baskı sonrası emülsiyondan temizlenmesi gerekir. Çeşitli firmalarca üretilen, emülsiyonu kısa sürede çözen Serisil, Akın- Past gibi isimlerle bulunabilen emülsiyon sökücüler vardır. Fakat kolay bulunması ve ekonomik olması nedeniyle en çok kullanılan emülsiyon sökücüsü çamaşır suyudur. Ayrıca emülsiyon sökmede ispirto da kullanılabilir.
Renklerin Dansı isimli Üye şimdilik offline konumundadır   Alıntı ile Cevapla