Tualim.net - Tekil Mesaj gösterimi

**Renklerin Dansı** · 06.11.10, 23:47

Ankara El Sanatları
Ankara Yöresel El Sanatları

Doğal koşulların doğurduğu, üretim ilişkilerinin biçimlendirdiği "el sanatları" halkbilimsel bir unsur olarak süreç içinde gelişir ve yenilenir. El sanatları, toplum yaşamının kendisi olan üretim biçimlerinden kaynaklanan kültürel bir olgudur.
EI sanatları incelenirken, el sanatları tartışılırken bu özellikleriyle, alınmalı ve bu biçimde değerlendirilmelidir.
Halkın ürettiği bu kültürel ve halkbilimsel yapıtlar aynı zamanda insana özgü, sıcak, içten sevginin evrensel bildirisini yansıtması görevini de yüklenirler. Her el sanatı ürünündeki (Halı, kilim, heybe, ot yastık, ... vb.) motifsel olgular, kültürel emekçisi binlerce insanın sonsuza ilettiği değerler birikimini oluşturur.
15. yüzyıldan önce Anadolu, ticaret yollarının düğümlendiği bir alanda tüm dünyaya yayılan kervanlar aracılığı ile el sanatlarını, motifsel düşünüsünü, insan sevgisini işleyen renk ve biçimini çok geniş alanlara yaymayı başarabilmiştir. Bu başarı ile birçok el sanatları merkezleri oluşmuş ve dünyaca ün yapmıştır. Bu başarı Anadolu insanının el sanatları yaratıcılarını ve yardımcılarını koruma amacı ile geleneksel örgütlerde oluşturmuş, onların güvence içinde olmalarını sağlamıştır.
Ankara da yapısı ve konumu gereği bu önemli merkezlerden birisi olmuştur. Yöredeki halı, kilim, yorgan, yatak ve yastık gibi kullanım alanları çok geniş olan parçalardaki özenli ve duygulu işlemeler, özellikle Ayaş'ta izlenen çoraplardaki renk ve desen uyumu, binbir göz nuru ile bezenmiş bindallılar, elleri nasırlaşmış ustalarımızın tuttuğu çekiç çekiçlerin altında biçimlenip canlanan bakır aletler ve yine yöre kızlarını, kadılarını süsleyen çeşitli duygularla yapılmış gümüş takılar ve mücevheratlar yaygın olmamakla beraber günümüzde de varlık göstermektedir.
EI sanatları içinde dokuma en önemli alanı kapsar. "Dokuma sanatı", insanların iklim ve diğer çeşitli etkenlerden doğan ihtiyaçları sonucunda başlattıkları bir sanat dalıdır. Ankara'da ve ilçelerinde yapılan araştırmalarda bu tür dokumalardan Halı, Kilim, Heybe, Aba, Çevre, Bürümcük ve Çorap örneklerine rastlanmıştır. Bunların yanısıra cepken ve bindallı sırma işlemeciliği yörede artık sadece bazı köylerde halk eğitim merkezlerinde yapılmaktadır.
EI sanatları ürünlerinin önce yarar düşünülerek hazırlandığı zamanla kişisel katkılarla sanat değeri niteliği kazandığı bir gerçektir. Bu ürünler, çevresel koşullar gerek, motif, renk vb. durumlarla ilgili ayrılıklar yüzünden yerel özellikler gösterir. Bunun e,n güzel örnekleri Ankara'ya 60 km uzaklıktaki örgü çorap yapım merkezlerinden biri olan Ayaş ilçesinde görülebilir. Ayaş'ta büyüklerinden öğrendiği biçimde, kadınlar tarafından yapılagelen ve şimdi daha çok orta yaşlı ve yaşlı kadınların ördüğü çorapların hammaddesi tiftiktir.
Yörenin tiftik keçisi yetiştirmeye elverişliliği, hammaddenin tiftik olmasına nedendir. Tiftikten ip yapmak için yaygın olarak rengere kullanılmasına karşın, çeyiz amacıyla örülen çorabın tiftiği örekede iğ ile eğrilir. Yöre çorapları üzerindeki motiflerin bazıları bitkisel motiflidir. Çalı dudu, Elma çekirdiği, Patlak mısır gibi. Kartal Kanadı, Midye Bozması, Öküz sidiği hayvansal motiflerden, Asarlı kaya deliği, Bıçak Burnu, Egür, Civan, Kaşı, Girme Girifli, Şapga Keneri, Katip Bıyığı çeşitli sembollerden esinlenerek isimlendirilmişlerdir. Mendil, çevre, peşkir, heybe, halı ve yastık yörede karşımıza çıkan diğer el sanatları örneklerindendir.
Çevreler ince, sık keten bezden yapılmış, kenarları nakışlı, dört köşeli parçalardır. Aslında çevre, sırma ile işlenmiş mendil anlamına gelmektedir.
Peşkir ortalama bir metre kadar uzunluğunda ve kırk santimetre kadar genişliğinde (yörede kare şeklinde olanlara da rastlanmaktadır) olan, iki başı işlemeli, genellikle sık beyaz ketenden yapılmış bir parçadır. Azsıklıkla sırma ve ipekle dokunmuş olanları da bulunur.
Halı ve kilim gibi halkımızın yaratıcılığından kaynaklanan ve işleme olanakları çok geniş olan dallarda yöreye has motiflerin ağırlık kazandığı ilginç örneklerle karşılaşılmıştır.
Yöre araştırmamız süresince karşılaştığımız bütün el sanatları örnekleri halkın gereksinimleri doğrultusunda üretilmektedir.
EI sanatlarından bakırcılık ise önceleri yöre halkının geçim kaynaklarından biri olmasına rağmen günümüz gereksinimlerine cevap verememekle beraber çok ender ve babadan oğula devredilmiş olarak karşımıza çıkmaktadır. Yöredeki bakırcılığın başlıca özelliği yapılan eşyanın, döğme, parçaların,biraraya getirilmesi suretiyle değil, tek parça olarak yapılmasıdır. Güğüm ve ibrik bir yana bırakılırsa, bütün öteki bakır eşya döğme olarak yapılır.
Ankara yöresi el sanatlarından biri olarak bilinen gümüş işlemeciliğine (telkari) en yoğun olarak Beypazarı ilçesinde rastlanmıştır. Bu ilçede bu sanatla uğraşan yaklaşık 40 dükkan bulunmaktadır.
Gümüş işlemeciliğinin en belirgin özelliği ve adının (telkari) kaynağı, gümüşün çok ince tel hâline getirilip, değişik desenlerde sarılarak işlenmesidir. Eski el sanatlarının yaşamını sürdürme başarısını gösteremedikleri günümüzde, Beypazarı gümüş işlemeciliği ile adını yurt içi ve yurt dışına duyurmaktadır.

06.11.10, 23:47	#1
Kullanıcı Profili Renklerin Dansı S.Moderators Tualim.NetRenklerin Dansı Kullanıcı Bilgileri Üyelik tarihi: May 2009 Üye No: 27 Mesajlar: 3.656 Konular: 2075	Ankara El Sanatları Ankara El Sanatları Ankara Yöresel El Sanatları Doğal koşulların doğurduğu, üretim ilişkilerinin biçimlendirdiği "el sanatları" halkbilimsel bir unsur olarak süreç içinde gelişir ve yenilenir. El sanatları, toplum yaşamının kendisi olan üretim biçimlerinden kaynaklanan kültürel bir olgudur. EI sanatları incelenirken, el sanatları tartışılırken bu özellikleriyle, alınmalı ve bu biçimde değerlendirilmelidir. Halkın ürettiği bu kültürel ve halkbilimsel yapıtlar aynı zamanda insana özgü, sıcak, içten sevginin evrensel bildirisini yansıtması görevini de yüklenirler. Her el sanatı ürünündeki (Halı, kilim, heybe, ot yastık, ... vb.) motifsel olgular, kültürel emekçisi binlerce insanın sonsuza ilettiği değerler birikimini oluşturur. 15. yüzyıldan önce Anadolu, ticaret yollarının düğümlendiği bir alanda tüm dünyaya yayılan kervanlar aracılığı ile el sanatlarını, motifsel düşünüsünü, insan sevgisini işleyen renk ve biçimini çok geniş alanlara yaymayı başarabilmiştir. Bu başarı ile birçok el sanatları merkezleri oluşmuş ve dünyaca ün yapmıştır. Bu başarı Anadolu insanının el sanatları yaratıcılarını ve yardımcılarını koruma amacı ile geleneksel örgütlerde oluşturmuş, onların güvence içinde olmalarını sağlamıştır. Ankara da yapısı ve konumu gereği bu önemli merkezlerden birisi olmuştur. Yöredeki halı, kilim, yorgan, yatak ve yastık gibi kullanım alanları çok geniş olan parçalardaki özenli ve duygulu işlemeler, özellikle Ayaş'ta izlenen çoraplardaki renk ve desen uyumu, binbir göz nuru ile bezenmiş bindallılar, elleri nasırlaşmış ustalarımızın tuttuğu çekiç çekiçlerin altında biçimlenip canlanan bakır aletler ve yine yöre kızlarını, kadılarını süsleyen çeşitli duygularla yapılmış gümüş takılar ve mücevheratlar yaygın olmamakla beraber günümüzde de varlık göstermektedir. EI sanatları içinde dokuma en önemli alanı kapsar. "Dokuma sanatı", insanların iklim ve diğer çeşitli etkenlerden doğan ihtiyaçları sonucunda başlattıkları bir sanat dalıdır. Ankara'da ve ilçelerinde yapılan araştırmalarda bu tür dokumalardan Halı, Kilim, Heybe, Aba, Çevre, Bürümcük ve Çorap örneklerine rastlanmıştır. Bunların yanısıra cepken ve bindallı sırma işlemeciliği yörede artık sadece bazı köylerde halk eğitim merkezlerinde yapılmaktadır. EI sanatları ürünlerinin önce yarar düşünülerek hazırlandığı zamanla kişisel katkılarla sanat değeri niteliği kazandığı bir gerçektir. Bu ürünler, çevresel koşullar gerek, motif, renk vb. durumlarla ilgili ayrılıklar yüzünden yerel özellikler gösterir. Bunun e,n güzel örnekleri Ankara'ya 60 km uzaklıktaki örgü çorap yapım merkezlerinden biri olan Ayaş ilçesinde görülebilir. Ayaş'ta büyüklerinden öğrendiği biçimde, kadınlar tarafından yapılagelen ve şimdi daha çok orta yaşlı ve yaşlı kadınların ördüğü çorapların hammaddesi tiftiktir. Yörenin tiftik keçisi yetiştirmeye elverişliliği, hammaddenin tiftik olmasına nedendir. Tiftikten ip yapmak için yaygın olarak rengere kullanılmasına karşın, çeyiz amacıyla örülen çorabın tiftiği örekede iğ ile eğrilir. Yöre çorapları üzerindeki motiflerin bazıları bitkisel motiflidir. Çalı dudu, Elma çekirdiği, Patlak mısır gibi. Kartal Kanadı, Midye Bozması, Öküz sidiği hayvansal motiflerden, Asarlı kaya deliği, Bıçak Burnu, Egür, Civan, Kaşı, Girme Girifli, Şapga Keneri, Katip Bıyığı çeşitli sembollerden esinlenerek isimlendirilmişlerdir. Mendil, çevre, peşkir, heybe, halı ve yastık yörede karşımıza çıkan diğer el sanatları örneklerindendir. Çevreler ince, sık keten bezden yapılmış, kenarları nakışlı, dört köşeli parçalardır. Aslında çevre, sırma ile işlenmiş mendil anlamına gelmektedir. Peşkir ortalama bir metre kadar uzunluğunda ve kırk santimetre kadar genişliğinde (yörede kare şeklinde olanlara da rastlanmaktadır) olan, iki başı işlemeli, genellikle sık beyaz ketenden yapılmış bir parçadır. Azsıklıkla sırma ve ipekle dokunmuş olanları da bulunur. Halı ve kilim gibi halkımızın yaratıcılığından kaynaklanan ve işleme olanakları çok geniş olan dallarda yöreye has motiflerin ağırlık kazandığı ilginç örneklerle karşılaşılmıştır. Yöre araştırmamız süresince karşılaştığımız bütün el sanatları örnekleri halkın gereksinimleri doğrultusunda üretilmektedir. EI sanatlarından bakırcılık ise önceleri yöre halkının geçim kaynaklarından biri olmasına rağmen günümüz gereksinimlerine cevap verememekle beraber çok ender ve babadan oğula devredilmiş olarak karşımıza çıkmaktadır. Yöredeki bakırcılığın başlıca özelliği yapılan eşyanın, döğme, parçaların,biraraya getirilmesi suretiyle değil, tek parça olarak yapılmasıdır. Güğüm ve ibrik bir yana bırakılırsa, bütün öteki bakır eşya döğme olarak yapılır. Ankara yöresi el sanatlarından biri olarak bilinen gümüş işlemeciliğine (telkari) en yoğun olarak Beypazarı ilçesinde rastlanmıştır. Bu ilçede bu sanatla uğraşan yaklaşık 40 dükkan bulunmaktadır. Gümüş işlemeciliğinin en belirgin özelliği ve adının (telkari) kaynağı, gümüşün çok ince tel hâline getirilip, değişik desenlerde sarılarak işlenmesidir. Eski el sanatlarının yaşamını sürdürme başarısını gösteremedikleri günümüzde, Beypazarı gümüş işlemeciliği ile adını yurt içi ve yurt dışına duyurmaktadır. __________________ TUALİ*M.NET*