Desen Hakkında Herşey { Türkçe Döküman }


1: DESEN NEDİR?
2: DESEN DE BAŞLANGIÇ
A: ÇİZGİ VE TONLAMALAR
B: DİKEY ÇİZGİLER
C: YATAY ÇİZGİLER
D: ÇAPRAZ ÇİZGİLER
E: YARIM DAİRE
F: DAİRE
G: SEKİZ
H: ELİPS
I: NOKTA BİRLEŞTİRME
İ: DERS 1
J: DERS 2
K: DERS 3


1: DESEN NEDİR?

En yalın tanımla desen, çizgi ile anlatımdır. Bilinen, görülen, tasarlanan ve hayal edilen bir konuyu, bir kavramı, bir imgeyi, duygu ve düşünceyi, bilinçli ve kararlı şekilde çizgi ile anlatmaktır.

( Yukarıdaki tanım Prof. Hasan PEKMEZCİ' nin Anadolu Güzel sanatlar Lisesi Resim Bölümü Desen Çalışmaları Ders Kitabından Alıntıdır.)





2: DESEN DE BAŞLANGIÇ

Herkes bilir ki insanlar bir şeyleri öğrenirken en temel noktadan başlamak zorundadır.
Desen nasıl çizilmeli? Bir desen çizilirken nelere dikkat edilmeli? Desen çizmeye nereden başlamalıyım? Bunun gibi bir sürü soru sorulabilir. Bu soruların neresinden başlanmalı?
Hepimiz biliriz ki yazı dünya tarihinde bulunmuş en büyük keşiflerden sadece biridir. Onun sayesinde duygularımızı, üzüntülerimizi, kederlerimizi, aşkımızı, sorunlarımızı ve isteklerimizi anlatırız ve paylaşırız. Her yetişkin için yazmak kolay bir işlemdir. Peki, yazı yazmaya ilk başladığınız dönemleri hatırlıyor musunuz? Kaç defter harcadığınızı hatırlıyor musunuz? Yâda yazarken kaç defa kalemin ucunu kırdığınızı? Kalemi tutabilmek için acı çekiğiniz dönemleri? Hepsi geçmişte kalsa da, hatırlanması zor olsa da ilkyazı yazmaya başladığınız dönem her zaman için en zor dönem olmuştur.
Konuyu biraz daha açalım. İlk öğrendiğiniz şey dik çizgi çizmekti. Sayfalar dolusu dik çizgi çizmek. Sonra yatay çizgiler ve diğerleri. Öğretmen bıkmadan usanmadan haftalarca bunları deftere çizdirip durur. Çizgi alıştırmaları yapıldıktan sonra en zor bölüme geçilir harfleri öğrenmek? Her harf tek tek deftere sayfalarca yazılır en iyi şekilde yazana kadar. Bir yandan da her harf sesli sesli sınıfça söylenir. Harfler kelimeleri yazmaya, kelimeler cümlelere dönüşür. Bir de bakmışsınız. Okuma bayramı gelmiş. Artık çocuklar yazıyor ve okuyor.
Yazı yazmayı öğrenmek ne kadar zorlu bir süreç ise desen çizmek ve onu tam anlamıyla kavramak da zorlu bir süreçtir. Bunun için gerekli olan adımları sırasıyla anlatmaya çalışacağım. Öncelikle gerekli olan malzemeler nelerdir ve bunları nerelerden bulabilirsiniz?

Gerekli olan malzemeler nelerdir?

Kâğıt, Resim kalemi, Silgi, Şövale, Altlık, Kıskaç

Kâğıt: Desen çizerken kullanılan kâğıtların kalitesi hiç de önemli değildir. Her türlü kâğıt kullanılabilinir. Tavsiye olarak 2. sınıf hamur kâğıtlar bulabilirseniz iyi olur. Sebebi bu tür kâğıtlar genellikle kiloyla satılır. Bir kaç kiloya gerçekten çok çok fazla kâğıt girer. Parasal açıdan da ucuzdur. 2. sınıf kâğıtları toptan kâğıt satan yerlerde bulabilirsiniz. Yalnız 2. sınıf hamur kâğıtları piyasa da kasap kâğıdı ya da paket kâğıdı diye bilinen kâğıt türleri ile karıştırmayınız. Kasap kâğıdı her iki tarafı da parlaktır. Paket kâğıtları mat renktir ancak çok sert bir malzemedir. İkinci sınıf hamur kâğıtlar yumuşak ve silinmesi kolay malzemedir. Rengi ise sarımtıraktır. Aşağıda standart bir resim kâğıdı ile 2. sınıf hamur kağıdı örneği bulunmaktadır.



Resim Kalemi: Desen çiziminde kullanılacak kalemler tamamen kişinin tercihine kalmış bir durumdur. İster standart bir resim kalemi ya da füzen kalemi kullanabilirsiniz. Burada dikkat edilmesi gereken tek nokta yumuşak değerdeki kalemleri kullanmalısınız. Desen çizerken uçlu kalemler kesinlikle kullanılmamalıdır. Uçlu kalemler de istenilen çizgi değerleri genellikle sabit olacağı için estetik açıdan da hoş bir görüntü oluşmaz. Resim kalemleri ve füzenler artık birçok kırtasiyede satılmaktadır. İnternetten de sipariş verebileceğiniz birçok site bulunmaktadır.



Silgi: Silgi alırken yumuşak olmasına dikkat edilmelidir. Ancak desen çizimlerinde silgi çok çok az kullanılmalıdır. Silgi çok kullanıldığında desen çizerken oluşan çizgi değerlerine müdahale edileceği için çalışma estetik açıdan da iyi gözükmeyecektir. Mümkünse çok büyük hatalarda kullanılmalıdır. Silgileri kırtasiyelerden ve markalı olanlardan almanızı tavsiye ederim.

Şövale: Şövale konusunda piyasada çok çok değişik türleri bulunmaktadır. Size en uygun olanı seçmenizde fayda var. Piyasada bulunan şövale çeşitleri iki türlüdür. Masa üstünde kullanılan, şövale ve atölye tipi şövaledir. Piyasada bulunan şövale türleri özellik olarak birbirinin aynısı olsa da tasarım açısından birçok türü mevcuttur. Bu nedenle şövaleyi deneyerek satın almanızda fayda var. Alacağınız şövalenin önüne bir sandalye alarak oturunuz. Şövalyenin ayar kısımlarını alçaltıp yükselterek kullanımı rahat mı değil mi kontrol ediniz. Eğer memnun kalırsanız şövaleyi satın alın. Peki desen çalışması yaparken şövale gereklimi? Kesinlikle kullanılması gerekmektedir. Bu konuya ilerleyen bölümlerde tekrar dönülecektir.

Altlık: Şövale kullanırken resim kâğıdının düz bir zeminde durabilmesi için gerekli olan malzemedir. Altlık olarak ağır bir malzeme kullanılmasına gerek yoktur. Bunun için piyasada bulunduğunuz şehrin sanayisinde ağaç işleri ile uğraşan bölümlerden kontrplak ya da ince sunta lam satın alabilirsiniz. Ölçü olarak 50X70 ebadı uygundur. İsterseniz daha büyüğünü de alabilirsiniz. Bu tamamıyla sizin kullanacağınız kâğıt boyutuna bağlıdır.



Kıskaç: Kıskaç kontrplak üzerindeki kâğıdı tutturmak için kullanılan malzemedir. Kıskaç alırken dar ağzı olanları değil geniş ağızlı olanlar seçilmeli. Geniş ağızlı kıskaçlar kâğıdın kolayca kaymasını engeller. Bu malzeme genellikle sanat malzemesi satan kırtasiyelerde bulunabilir. İnternetten sipariş verilebilirsiniz.

A: ÇİZGİ VE TONLAMALAR

Öncelikle şu malzemelerin hazırlığını yapınız: Kâğıt, Resim kalemi, Silgi, Şövale, Altlık, Kıskaç. Malzemeleri temin ettikten sonra Resim kâğıdını altlığa kıskaçla tutturun. Ardından şövaleye yerleştirin. Şövale yi aşağıdaki örneğe göre dik konuma yakın bir mesafeye kadar açısını ayarlayın ve sabitleyin.



Tabure ya da sandalyenizi alın ve çalışmanın karşısına dik olarak oturun. Yönünüz şövaleye tam olarak dönük olmalı. Sağa ya da sola hafifçe dönük oturmayınız. Sağa ya da sola yatık olarak çalışıldığında desen çiziminin sonucu hep yanlış olur. Kalem olarak elinize 2B ya da 3B alın. Oturma biçiminizi ayarladıktan sonra ilk çalışmaya geçebiliriz. İlk yapılması gereken yukarıdan aşağı ve aşağıdan yukarıya doğru çizgi çizmek ve her çizgiyi tonlama değerlerine göre açık, orta ve koyu değerde yapmak. Çizilen çizgiler 15cm den uzun olmasın. Bu çizgi türünü ve tonlamaları kaç kez yapılmalıdır. Günde 10 kâğıdı arkalı önlü bitirmek şartıyla 10 gün boyunca çalışılmalıdır.



Bu çizgi çalışmasını yaparken özellikle bileklerinizin ağrıması normaldir. Yorulduğunuzu hissettiğinizde dinlenmeyi ihmal etmeyin.
Açık- Orta-Koyu değerler ile yukarıdan aşağı ve aşağıdan yukarı çizgi çizmemizdeki amaç nedir? Birinci amacımız el, kol ve beyin arasındaki koordinasyonunu sağlamak. İkinci amacımız bilinçli çizgi çizme yöntemini beynimize öğretmek. Üçüncü amacımız kalemi kâğıda bastırırken kolun ve parmakların uyguladığı basıncı dengede tutmak. Dördüncü amacımız kararlı çizgi çizmeyi öğrenmektir.
Bu çalışmayı ne kadar uzun tutarsanız doğru ve düz çizgiler çizme olasılığınız hep yüksek olur. Peki dik çizgileriniz eğri olursa ne olur? Önemli değil. Hemen silgiye gitmesin eliniz. Bir çizgi ne kadar eğri olursa olsun yanına daha doğrusunu çizerek devam ediniz. Silgiyi ancak çok büyük yanlışlarda kullanınız.

B: DİKEY ÇİZGİLER

Birinci aşama yeteri kadar yapıldıktan sonra tekrar dikey çizgilerle ilgili alıştırma yapılacaktır. Bu çalışma iki aşamalı olacaktır. Birinci aşama 15cm den uzun olmamak şartıyla yukarıdan aşağı kısa çizgiler. İkinci aşama ise kâğıdın en üstünden en altına doğru inen uzun çizgiler. Kısa çizgiler birinci aşama da yapmış olduğunuz için zorlanmazsınız. İkinci aşama olan uzun çizgiler sizi biraz olsun zorlayacaktır.

Bu çalışmada açık-koyu ve orta değerler uygulanmayacaktır. Sabit bir tonda çalışabilirsiniz.

Bu bölümdeki amacımız. Bilek hareketi ile kol hareketi arasındaki farkları hissetmektir. Kısa çizgilerde genellikle bilekten gelen hareketlerle çalışırız. Uzun çizgilerde ise bilek ve koldan gelen hareket ile çalışırız. İkisi arasındaki farkı ancak çalıştığınızda anlayabilirsiniz. Ayrıca uzun çizgileri çizerken çizgileriniz eğri olabilir, yanına daha doğrusunu çizmeye çalışın.

Not: Tavsiye olarak bu çalışmayı 2 hafta süreyle yapmanız lazım.

D: ÇAPRAZ ÇİZGİLER

Yatay çizgiler bitirildikten sonra çapraz çizgilere geçilecektir. Çapraz çizgiler dikey ve yatay çizgilere göre daha kolay bir çalışmadır. Bu bölüm yorucu olmayacaktır. Eğer sabrınızdan herhangi bir şey kaybetmediyseniz çalışmaya devam edelim. Çapraz çizgilerde sağdan sola doğru çizim yapınız. Eğer çizgilerinizde eğrilikler olursa yanına daha doğrusunu çizerek çizgilerinizi düzeltmeye çalışınız.
Bu çalışmada açık-koyu ve orta değerler uygulanmayacaktır. Sabit bir tonda çalışabilirsiniz.
Bu bölümdeki amacımız ikinci aşamada olduğu gibi bilek ve kol hareketleri arasındaki farkları algılayabilme. Not: Tavsiye olarak bu çalışmayı 2 hafta süreyle yapmanız lazım.

E: YARIM DAİRE

Çizgi çalışmaları ile ilgili birinci bölüm tamamlanmış oldu. Yeni bölümdeki çalışmalar kavisli çizgilerle ilgili olacaktır. Aşağıdaki örneği inceleyerek çalışmaya başlayınız.
Bu bölümde çalışmanın tamamı bilek hareketlerinden oluşmaktadır. Bu nedenle bileğiniz ve parmaklarınız yorulabilir. Yorulduğunuzda ara verin. Not: Tavsiye olarak bu çalışmayı 3 hafta süreyle yapmanız lazım.

: DAİRE

Yarım daire çalışmasını tam olarak yaptığınıza eminseniz daire çalışmasına geçmenizi tavsiye ediyorum. Birinci çalışmayla ikinci çalışma birbirine bağlantılı olarak gelişmektedir. Bu çalışmada şuna dikkat etmelisiniz. Dairenin başlangıcını yapıp geri döndüğünüzde çizgi aynı noktada bitirilmeli. Birbirini kesen ve kurdeleye benzeyen bir şekil oluşmamalıdır. Çalışmayı yavaş değil hızlı çizmelisiniz.

Not: Tavsiye olarak bu çalışmayı 2 hafta süreyle yapmanız lazım.

G: SEKİZ

Yarım ve tam daireler bitirildikten sonra ( 8 ) çizimi yapılacaktır. Sekizi çizerken her iki dairenin de birbirine eşit olmasına dikkat etmelisiniz. Çalışmayı yavaş değil hızlı çizmeye çalışın.

Not: Tavsiye olarak bu çalışmayı 1 hafta süreyle yapmanız lazım

H: ELİPS

Dairesel çalışmalar bitirildikten sonra eğriler konusunda son bir çalışma yapılacaktır. Elips çalışması daire çiziminde olduğu gibi zor bir çalışmadır. Sabırlı olursanız bu aşamayı da rahatlıkla bitirebilirsiniz. Bu çalışmada da çizginin başlangıç ve bitiş noktasının aynı yerde birleşmesine dikkat ediniz.

Not: Tavsiye olarak bu çalışmayı 2 hafta süreyle yapmanız lazım.

: NOKTA BİRLEŞTİRME

Şuana kadar yazılmış tüm ders notlarını sırasıyla başardıysanız artık çizgi çalışmasının son bölümüne geldiniz demektir. Bu bölümde kâğıt yüzeyine düzensiz bir sürü nokta çizilecektir. Noktaların sayısının 20�i geçmemesine dikkat ediniz. Noktalar kâğıt yüzeyine çizildikten sonra kendinize bir nokta seçip başlangıcı belirleyin. Sonrada hedef noktaya gözünüzle bakıp hızlıca iki nokta arasını çizgiyle tamamlayın. Kalemi kaldırmadan üçüncü bir hedef belirleyerek diğer noktaya çizgi çizin. Bunu tüm noktalar bitene kadar tekrarlayın. Eğer her seferinde noktalar arasında çizgi çizerken hedefi kaçırmıyorsanız çizgi çalışmasını başardınız demektir. Sonuç sizin için başarılı değilse birkaç kağıtta deneme yapmaya devam ediniz.

Not: Bu çalışmayı doğru yapana kadar devam ediniz. Nokta birleştirme işleminin çalışma süresi tamamen size bağlıdır.

: DERS 1

Eskiz çalışmalarının tüm aşamasını bitirdikten sonra üç bölümden oluşan bir çalışmaya geçilecektir. Birinci bölümde geometrik biçime sahip tel bir kafes çizimi yapılacak.
Bunun için gerekli olan malzemeleri kendinizde oluşturabilirsiniz. İsterseniz sanayide metal işleri ile uğraşan bölümlere de yaptırabilirsiniz. Hazırlanan tel kafesin eni, boyu ve yüksekliği 46X65X105 cm yeterli olur. Daha faklı bir ölçüde de hazırlayabilirsiniz.
Hazırlanan bu tel kafesten nasıl faydalanacaksınız?
Tüm çizim araçlarını ve çalışma ortamı hazırlayınız. Tel kafes ile aranızda 3 metre mesafe bırakınız. Sonrada tel kafesi çizgisel olarak çizmeye çalışınız. Bu çizimde telin kalınlığını göstermek zorunda değilsiniz. Tüm çizim çizgisel olarak bitirilmelidir. Pozisyonunuzu sürekli değiştirin. Her türlü açıdan çizebilecek güce ulaşmak için farklı açılar deneyin. Seçim yaptığınız açı ne kadar zor olsa da bulunduğunuz yerde kalın ve çizmeye çalışın.
Not: Lütfen cetvel kullanmayın. Çalışmayı her gün farklı açılardan çizmeye çalışın. Bu çalışmada süre 3 hafta yeterli.