– L –
Lâl: Anadolu’da sessiz ve sözsüz köy oyunlarına verilen ad.
Laz: Karagöz oyununda kayıkçılık ve kalaycılık yapan tip. Trabzon ağzıyla çok
süratli konuşup karşısındakine söz vermez. Ağzı kalabalık, geveze bir tiptir.
Lazzi: Commedia dell’Arte oyuncularının güldürücü eylemleri.
Lobetbaz: İran’da kukla oyunu.
Lû’b: Güldürü.
Lûbetbaz: Eski Türk körmük oyunlarındaki gösteri sanatçısı. Bu terimin
kapsamına oyuncular, hokkabazlar, cambazlar ve çeşitli hüneri olan kimseler girer.
– M –
Makama: Kişilerin söyleşmelerinin taklidine dayanan öykü biçimi. Meddah
biçimi ile benzerlik gösterir.
Maraka: İran’da seyirlik oyunlara verilen ad.
Maskara: karagöz oyununda soytarı tipi.
Matiz: Karagöz oyununda bir tiptir. Her an sızması beklenen alelâde bir
mahalle sarhoşudur. Söylenen sözleri anlamakta zorluk çeker.
Matrakbaz: Tahta kılıçlar ve kalkan yerine yuvarlak yastıklarla yapılan bir
spor ve dans gösterisi olan matrak oyunu yapanlara verilen ad. Minyatür sanatımızın
en büyük ismi Matrakçı Nasuh, bu oyundan gelen lakabıyla bilinir.
Maymunbaz: Maymunları eğitip onlarla oyunlar gösterenlere verilen ad.
Meddah: Öyküler anlatan ve taklitler yaparak bir olayı canlandıran sanatçı.
Çoğunluk komik öyküler anlatsa da dramatik yapısı ve kurgusu olan bir biçimdir.
10
Arapça övmek, medh etmek anlamından gelir. Eskiden ayakta şiir söyleyip övgüler
düzen bu kişiler daha sonra oturup anlatmaya başlarlar. Aksesuar olarak omuzlarında
bir mendil, ellerinde bir baston bulunur bunlar anlatı içinde çeşitli formlarda
kullanılırdı.
Mestan Ağa: Karagöz oyununda ezik bir göçmen ağzıyla tane tane konuşan
Rumeli tipi. Çoğu kez pehlivan, kimi kez de arabacı olur. Durmadan köyünden
bıktığını söyler. Pehlivanlıktan dem vurur. Ama koftur. Kendinden zayıfına bile yenilir.
Korkak değilse de yılgındır.
Meşale: Karagöz perdesinin arkasına yakılan ışık.
Meşale çanağı: Eski Karagözcülerin meşaleyi yaktıkları çanak ya da altlık.
Meydancı: Anadolu’da oyunları yönetene verilen adlardan biri.
Mezzetino: Giysisi kırmızı olan, Commedia dell’Arte türünün uşak tiplerinden
biri.
Mitos: Tarih öncesinden bu yana tanrıların yaşamlarını ve kahramanların
maceralarını anlatan ve bir toplumun inançlarını, duygularını, eğilimlerini anlatan
efsane. Esatir.
Moloz: Türk tulûat tiyatrosunda figürana verilen ad.
More: Arnavut’un söylediği her cümleye eklediği sözcük.
Moruk: Tulûat tiyatrolarının oyunlarında yaşlı adama verilen ad.
Mudhik: Eski Türk sahne oyunlarında güldüren oyuncu.
Mudhike: Güldürü.
Muhacır: Karagöz oyununda bir tiptir. Balkan göçmeni manasına gelir.
Balkanlarda yaşayanlara Rumelili ya da anavatana göç ettiklerinde Muhacır denirdi.
Muhavere: Karagöz’ün indirilmesinden ve tekerlemesinden sonra fasıl
başlamadan önceki bölümdür. Burada Karagöz’ün Hacıvattan dayak yemesinden
sonra yaptıkları karşılıklı konuşma yer alır. Muhavereler belli isimlerle anılırlar.
?????? bu muhaverelerde Karagöz ve Hacıvatın kişilikleri üzerine ipuçları
verilir, mizaçları ortaya konur. Yanlış anlamalar üzerine kurulu bu diyaloglar toplum
içindeki görgü kurallarından, şiir söyleme üzerine pek çok alanda çeşitlilik gösterir.
Mukaddem: Arap gölge oyununu oynatan törenci başı; aynı zamanda gölge
oyununun baş kişisi. Arap gölge oyununda Hacıvat’ın karşılığıdır. Karagöz oyununda
da ilk bölüme mukaddime dendiğini biliyoruz.
Mukallit: Anadolu’da oyunları düzenleyene verilen adlardan biri. Taklitçi
manasına gelir.
Muslu: Karagöz oyunu tipidir. Kanlı Kavak oyununda Âşık Hasan’ın oğlu.
Mührebaz: Yuvarlak taşlarla göz bağcılık ve el çabukluğu gösteren oyuncu.
|
14.12.09, 06:18
Benzer Konular
Ağaç şeklinde
